9.1 Medische klachten in de asielprocedure

In de asielprocedure van de cliënt kunnen medische aspecten op verschillende manieren een rol spelen. Je cliënt kan lichamelijke of mentale klachten hebben die invloed hebben op de capaciteit van de cliënt om te verklaren. Ook kan hij restletsel hebben dat is opgelopen door marteling of mishandeling in het land van herkomst. Als advocaat moet je in een vroeg stadium in kaart brengen of er sprake is van medische aspecten en, zo ja, welke.

Informeer in het eerste gesprek met je cliënt hoe het gaat met zijn gezondheid. Houd er rekening mee dat veel cliënten uit respect zullen antwoorden dat er geen problemen zijn. Sommige cliënten denken zelfs dat het nadelig kan zijn voor hun procedure of voor vertraging kan zorgen als zij benoemen dat ze gezondheidsklachten hebben. Leg dus goed uit waarom het goed is dat je als advocaat op de hoogte bent van eventuele gezondheidsproblemen. Geef ook aan dat je begrijpt dat het niet altijd makkelijk is om dit te bespreken met iemand die je nog niet (goed) kent.

Lichamelijke klachten zijn over het algemeen goed te bespreken met je cliënt. Noteer welke klachten genoemd worden en bedenk op welke wijze deze klachten mogelijk invloed hebben op de asielprocedure. Psychische klachten zijn vaak lastiger te bespreken. Afhankelijk van de cultuur waaruit je cliënt afkomstig is, kan er sprake zijn van schaamte of onwetendheid over psychische problemen. Als er signalen zijn van psychische klachten, maar er geen documenten zijn om dit te onderbouwen of als het lastig is om te plaatsen welke klachten de cliënt heeft, kan het invullen van een signaleringslijst^[1] van stichting instituut voor Mensenrechten en Medisch Onderzoek (iMMO) behulpzaam zijn. De signaleringslijst bestaat uit vragen over de waarneming van jou als advocaat en uit vragen die je aan je cliënt kan voorleggen. De signaleringslijst kan aan de IND toegestuurd worden om aandacht te vragen voor mogelijke beperkingen in de capaciteit van je cliënt om te verklaren.

Wees bedacht op mogelijke restverschijnselen van marteling of mishandeling die verband houden met de asielmotieven van de cliënt. Vraag je cliënt naar de aanwezigheid van littekens en, als deze aanwezig zijn, naar de oorzaak van de littekens. Als je cliënt stelt dat de littekens verband houden met de asielmotieven, is het goed om dit te documenteren. Je cliënt kan foto’s (laten) nemen van de littekens. Het is raadzaam dat je cliënt melding maakt van het bestaan van littekens bij het medisch advies/arts en IND. Voor jou als advocaat is het raadzaam om de documentatie van littekens in het dossier van je cliënt op te nemen.
Hoe vroeger dit soort signalen worden doorgegeven aan de IND, hoe groter de plicht voor de IND om hier zorgvuldig onderzoek naar te doen.