17.2 Dwangsommen

Als de IND niet tijdig een beslissing neemt, dan kun je daartegen juridische stappen ondernemen. Dit staat in de Wet Dwangsom en beroep niet tijdig beslissen en deze wet is opgenomen in artikel 4:17 tot en met 4:20a Awb. De Wet Dwangsom wil burgers een effectief rechtsmiddel geven tegen te trage besluitvorming door een bestuursorgaan zoals de IND.

De Wet Dwangsom voorziet in een sanctie van dwangsom bij het niet naleven van de beslistermijn. Dit geeft de IND een financiële prikkel om te beslissen binnen de beslistermijn en beschermt je cliënt tegen onbehoorlijk gedrag van de overheid.

Er zijn twee soorten dwangsommen: de bestuurlijke en de rechterlijke. Deze zullen hierna worden besproken.

Op dit moment geldt de Tijdelijke wet opschorting dwangsommen IND (Tijdelijke wet). Deze Tijdelijke wet is in 2020 aangenomen om de IND de kans te geven achterstanden weg te werken zonder dat de kosten aan dwangsommen oplopen. Op grond van deze Tijdelijke wet hoeft de IND in asielzaken geen bestuurlijke dwangsom te betalen aan asielzoekers.

Het afschaffen van de bestuurlijke dwangsom is door de ABRvS rechtmatig geacht^[17] maar een rechtelijke dwangsom kan wel (weer) opgelegd worden door de rechter.^[18] De Tweede Kamer is bezig met het wetsvoorstel Herziening regels niet tijdig beslissen vreemdelingenzaken.^[19] Het is nog onduidelijk wanneer deze wet zal ingaan.

De IND heeft een werkinstructie opgesteld over niet tijdig beslissen en dwangsommen, WI 2023/8.^[20] Houd dus zelf ook goed deze ontwikkelingen bij, zodat je weet waar je aan toe bent.