11.3.1 Asielrelaas cliënt

Het asielrelaas van je cliënt bevat over het algemeen aanknopingspunten om te beoordelen of er sprake is van uitbuiting. Signalen waar je op moet letten zijn onder andere: gevaarlijk en ongezond werk moeten doen, lange werkdagen, niet kunnen beschikken over eigen paspoort, hoge schuld, niet kunnen beschikken over eigen geld, slechte huisvesting, gedwongen seksuele handelingen, schulden aflossen door middel van gedwongen seks met vreemden. Het Rode Kruis biedt gratis online e-learnings aan om signalen mensenhandel te leren herkennen.[8] Ook de organisatie Comensha biedt veel informatie over mensenhandel en uitbuiting.[9] Ook de Raad van Europa biedt een zeer uitgebreide gratis e-learning aan op haar website.[10]

De IND grijpt ook vaak in de latere procedures - na de aangifte mensenhandel en eventuele vervolgaanvragen (humanitair niet-tijdelijk) - terug op de verklaringen in de asielprocedure, bijvoorbeeld over de reisroute en de rol van de mensensmokkelaar of- handelaar. Het is dus ook hier, zoals altijd, aan te raden om de gehoren goed te controleren en waar nodig aan te vullen of te corrigeren.

Wanneer je cliënt slachtoffer is van mensenhandel is het werken aan de vertrouwensrelatie extra van belang. Deze cliënten zijn in het algemeen (nog meer) getraumatiseerd en beïnvloedbaar gebleken. Wees je hiervan bewust en neem ze extra goed bij de hand. Het komt verder vaak voor dat je cliënt psychische problemen heeft. Dit kan weer gevolgen hebben voor het horen en het vermogen van je cliënt om coherent te verklaren. Laat het de IND weten als je vermoedt dat er psychische problemen spelen en onderbouw dit zo mogelijk. Ook met het oog op de toekomst.

Tevens is het van belang om in de asielprocedure van een mogelijk slachtoffer van mensenhandel aandacht te besteden aan de vrees voor de mensenhandelaren bij terugkeer naar het land van herkomst. Een geloofwaardige vrees voor mensenhandelaren kan een grond van asiel opleveren.[11] Vraag hier goed op door bij je cliënt en bekijk de landeninformatie. Doe ook navraag naar bewijzen van eventuele bedreigingen door de handelaar en stel deze bewijzen veilig.

Besteed daarbij ook aandacht aan de maatschappelijke situatie in het land van herkomst; is prostitutie bijvoorbeeld strafbaar in het land van herkomst en kan dit tot vervolging leiden bij terugkeer, is er sprake van risico op maatschappelijke uitsluiting, hoe is de situatie voor eventuele buitenechtelijke kinderen enzovoort.

Wees extra alert bij cliënten in vreemdelingenbewaring (bijvoorbeeld na een WAV-controle) en check altijd of er tekenen zijn die op mensenhandel kunnen wijzen. Al bij de geringste aanwijzing van mensenhandel moet er namelijk bedenktijd worden verleend. Als er aan je cliënt bedenktijd wordt verleend, wordt de vreemdelingenbewaring opgeheven.[12]

Zorg ervoor dat je goede afspraken met je cliënt maakt over hoe je met elkaar in contact blijft, zodat je -ook wanneer je cliënt uit de opvang gaat of zelf vertrekt- via telefoon of e-mail contact kunt (blijven) houden.