6.1.2 Rechter mag en moet vragen stellen

Zowel de rechtbanken als de Afdeling kunnen vragen stellen aan het HvJEU over het Unierecht. Dit volgt uit artikel 267 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU). Artikel 267 VWEU verplicht rechterlijke instanties waarvan de beslissingen volgens het nationale recht niet vatbaar zijn voor hoger beroep, om prejudiciële vragen te stellen als er twijfel is over de uitleg van het Unierecht.

Er zijn bepaalde gevallen waarin een nationale rechter niet verplicht is een vraag te stellen. Dat is ten eerste het geval bij een acte clair: de Unierechtelijke bepaling is zo duidelijk, dat het voor het beantwoorden van de rechtsvraag niet nodig is om een vraag te stellen.
Ten tweede hoeft geen vraag gesteld te worden bij een acte éclairé: wanneer het HvJEU al eerder een duidelijk antwoord op een vergelijkbare vraag heeft geformuleerd. Als voor het geven van een oordeel van het geschil het stellen van vragen en het verkrijgen van antwoorden niet nodig zijn, kan er door de rechter van af worden gezien. Als jij als advocaat binnen dit kader een toegelicht en gemotiveerd verzoek doet voor het stellen van vragen, is de rechter gehouden om bij een afwijzing van je verzoek te motiveren waarom het stellen van vragen niet nodig zou zijn.

Mochten prejudiciële vragen toch gesteld worden, dan kan het HvJEU op elk moment in de procedure beslissen om bij een met redenen omklede beschikking uitspraak te doen, oftewel de vragen niet-ontvankelijk verklaren.^[2]