5.2 Grieven

De twee vereisten waaraan een grief moet voldoen zijn terug te vinden in artikel 85, tweede lid, Vw 2000:

1. Een grief omschrijft het onderdeel van de uitspraak waarmee de indiener zich niet kan verenigen.
2. De gronden waarop de indiener zich daarmee niet kan verenigen.

Het is aan de raden om in je hoge beroepschrift naar de nummering te verwijzen van de rechtsoverwegingen waar je je niet mee kunt verenigen en deze te citeren. Op die manier weet je zeker dat je aan het eerste vereiste voldoet.

Vervolgens leg je uit waarom je je niet met de betreffende rechtsoverweging kunt verenigen. Dit doe je aan de hand van één of meer van de gronden die tot vernietiging van de uitspraak kunnen leiden:

• onjuiste of onvolledige feitelijke grondslag;
• buiten het geschil getreden;
• strijd met of onjuiste toepassing van een verdrag;
• strijd met of onjuiste toepassing van een wettelijke bepaling of van regelgeving, bijvoorbeeld de in de Awb opgenomen beginselen van behoorlijk bestuur;
• strijd met procedurele voorschriften;
• strijd met of onjuiste toepassing van algemene beginselen van behoorlijk bestuur;
• onjuiste uitleg van of strijd met eerdere jurisprudentie van de Afdeling of een Europees Hof.

Het is aan te raden om de formulering van de Afdeling te hanteren bij het schrijven van de grieven. Bijvoorbeeld: ‘de rechtbank heeft niet onderkend dat…’ of ‘de rechtbank is onterecht tot het oordeel gekomen dat…’ of ‘de rechtbank heeft ten onrechte overwogen dat…’.

Sinds 2022 hanteert de Afdeling in vreemdelingenzaken niet meer de zogenoemde grondentrechter.^[9] Dit trechtermodel hield in dat nieuwe gronden die in eerste aanleg niet waren aangevoerd, ook niet konden leiden tot vernietiging van de bestreden uitspraak. Tegenwoordig is de Afdeling hier minder streng in. Je mag dus in principe nieuwe gronden aanvoeren, als ze terug te voeren zijn op eerder aangevoerde argumenten of feiten. De goede procesorde moet echter wel gewaarborgd blijven. De andere partij mag door de nieuwe gronden niet worden overvallen en moet fatsoenlijk kunnen reageren. Ook mag de zaak geen onaanvaardbare vertraging oplopen.

Bedenk bij het schrijven van de grieven dat de Afdeling in principe het dossier ‘van achter naar voren’ leest dus begint bij de uitspraak van de rechtbank en dan teruggaat in de tijd. Deze omstandigheid maakt dat met goede grieven de Afdeling door het dossier heen wordt ‘gegidst’ waardoor duidelijk wordt op welke manier en waarom, de overwegingen van de rechtbank niet deugen. Daarbij zul je ook moeten motiveren waarom correcte overwegingen tot een ander resultaat kunnen leiden en dat de rechtsgevolgen daarom niet in stand kunnen blijven.

Als naar jouw idee terug verwijzing gewenst is omdat na de uitspraak in hoger beroep de zaak niet kan worden afgedaan, bijvoorbeeld omdat er nog handelingen van het bestuur moeten plaatsvinden of omdat de rechtbank niet is toegekomen aan bepaalde verweren, zal je dat ook duidelijk aan het einde van de grieven gemotiveerd kenbaar moeten maken. Vanwege de bestuursrechtelijke tendens tot finale geschilbeslechting is de Afdeling namelijk vaak geneigd om zelf in een zaak te voorzien.

Tot slot is van belang om te noemen dat je het hoger beroepschrift alleen kunt aanvullen zolang de termijn van het hoger beroep nog loopt. Uitzondering daarbij is de ‘ex nunc’-toetsing van artikel 3 EVRM: als er nieuwe ontwikkelingen zijn of bewijs naar voren komt waardoor het reëel risico van artikel 3 EVRM alsnog of zekerder kan worden vastgesteld, dient ook na de termijn de gronden nader te worden aangevuld. De artikelen 83 en 83a Vw zijn niet van toepassing in hoger beroep.